XI PROSEFEST 2017 – Međunarodni festival proze
PROSEFEST, međunarodni festival proznog stvaralaštva koji se ove godine održana u Novom Sadu od 18. do 21. aprila. Osnovan je (idejni tvorac i osnivač je prof. dr Sava Damjanov) sa primarnom namerom da se književnost vrati svojim korenima, tačnije živom i neposrednom kontaktu autora sa čitalačkom publikom. Zbog toga, tokom trajanja Festivala, eminentni domaći i strani pisci čitaju u javnim prostorima svoja dela (Kulturni centar Novog Sada), razgovaraju sa publikom, ali i odlaze u institucije gde se književnost programski izučava (gimnazije, fakulteti i dr.) i vode dijalog sa đacima. PROSEFEST je do sada okupio oko 90 pisaca. Od drugog PROSEFESTA se dodeljuje Međunarodna književna nagrada MILOVAN VIDAKOVIĆ (ovogodišnji dobitnik je pisac PETER HANDKE). Do sada je održano oko 200 susreta sa publikom, a programima je prisustvovalo preko 20.000, uglavnom mladih, posetilaca. Knjige gostiju čitaju i razgovaraju sa piscima učenici srednjih škola. Dobra organizacija, smeštaj, prevodilačka služba, solidna medijska podrška, izvanredna posećenost, prezadovoljni učesnici i publika – sve to je pokazalo da ovakav Festival zasluženo nosi naziv Literarni EXIT.
GOSTI OVOGODIŠNJEG FESTIVALA
PETER HANDKE (1942, Austrija) LUISA VALENSUELA (1938, Argentina) SLOBODAN ŠNAJDER (1948, Hrvatska) DRAGO KEKANOVIĆ (1947, Hrvatska) BRANKO ANĐIĆ (1952, Argentina/Srbija) MIRKO DEMIĆ (1964, Srbija) SANTJAGO RONKALjOLO (1975, Peru/Španija)
Kratke bio-bibliografije učesnika:
PETER HANDKE (nem. Peter Handke; Grifen, 1942)
je austrijski književnik i aktivista, nemačko-slovenačkog porekla. Odrastao je u Istočnom Berlinu i Grifenu. Prva objavljena književna aktivnost je publikacija Fackel (Baklja) kod katoličke škole za dečake u Tancenbergu. Za vreme studija u Gracu pridružuje se književnoj grupi Forum Gradski park (Forum Stadtpark) i objavljuje u magazinu Manuskripte. Nakon objave njegovog prvog romana „Stršljeni“ (Die Hornissen) u leto 1956, napušta studije da bi se potpuno posvetio pisanju Živeo je u Gracu, Diseldorfu i Berlinu, a kasnije u Parizu, Kronenbergu i SAD. Trenutno živi u Francuskom Šavilu. Handke je odavno vezan prijateljstvom sa Srbima. 1996. godine je putovao u rat u BiH i napisao žestoko osporavani esej „Pravda za Srbiju“, u kojem se zalagao za diferencirani pristup zapadnih zemalja i protiv svaljivanja krivice samo na srpsku stranu. Nakon toga, Handke je „preko noći“ prognan iz globalne intelektualne zajednice u ekskomunikaciju u kojoj se do danas nalazi. Posle prvog eseja sledila su dalja dela na tu temu. Početkom aprila 1999. sa početkom bombardovanje Jugoslavije, Handke je otputovao u Srbiju, u znak protesta vratio Bihnerovu nagradu i iščlanio se iz Katoličke crkve. Od nemačkog ministra Rudolfa Šarpinga je zahtevao da mu vrati sve njegove knjige. Handkeovi eseji o Srbiji spadaju među najtemeljnije i najsadržajnije kritike medija pisane poslednjih godina. Srbija je za njega samo metafora, povod za njegove literarne i filozofske rasprave o „derealizaciji sveta“. Za razliku od njegovih kolega i neprijatelja, koji su okrenuli leđa Balkanu i, sasvim u trendu, ustaju protiv rata u Iraku, Handke je ostao dosledan: Srbiji kao ključnoj metafori za iskrivljavanje istine kroz medije. Izabran je 1. novembra 2012. godine za inostranog člana SANU. Povelja o članstvu mu je uručena 9. aprila 2013. godine. Dobio je 29. maja 2013. posebnu plaketu 50. Disovog proleća i tom prilikom preveo pesmu „Možda spava“ na nemački jezik, a rukopis poklonio gradskoj biblioteci u Čačku. Peter Handke je i dobitnik nagrade Hajnrih Hajne, koju dodeljuje nemački grad Diseldorf (vrednost nagrade je 50.000 evra). Nakon glasanja žirija 12:5 u korist Handkea došlo je do političkog suprotstavljanja nekih nemačkih političara. Handkeu je u odbranu tada stupilo društvo pisaca i odbacilo mešanje politike u kulturnu sferu, no Handke je zbog mešanja političara ipak odbio da primi nagradu što je i uvaženo pa nagrada 2006. godine nije dodeljena. O značaju Handkeovog rada govori i podatak da su austrijske institucije Književni arhiv i Narodna biblioteka za 500.000 evra otkupile rukopise i materijale iz poslednje dve decenije njegovog stvaralaštva. Takođe, on je početkom 2008. godine stavio na raspolaganje 66 svezaka svojih dnevnika od 1966. do 1990. Književnom institutu u Marbahu za nepoznatu sumu. Od 1966. godine do danas objavio je oko 80 knjiga u različitim žanrovima (poezija, priče, romani, dramski tekstovi, eseji, filmski scenariji, kolažni tekstovi…) a na srpski je prevedeno više od 20 knjiga.
LUISA VALENSUELA (Luisa Valenzuela, Buenos Ajres, 1938)
je autorka brojnih eseja, romana, pripovetki, mini-priča i jedna od najvažnijih savremenih argentinskih književnica. Rođena u umetničkoj porodici (njena majka, Luisa Mersedes Levinson, takođe je bila književnica), Valensuela je od malena bila okružena velikanima argentinske književnosti; u njenoj kući okupljali su se Borhes, Bjoj Kasares i Ernesto Sabato, između ostalih. Vrlo mlada počela je i sama da se bavi novinarskim poslom i književnošću. Puno je putovala, živela je u Francuskoj, Španiji, Meksiku i SAD. U Njujorku je provela deset godina (1979-1989), gde je otišla da radi kako bi se sklonila od vojnog režima u zemlji. Dobitnica je brojnih domaćih i međunarodnih priznanja, prevođena na brojne svetske jezike, danas živi, radi i neumorno piše u Buenos Ajresu. Ponekad klasifikovana kao predstavnica latinoameričkog posbooma, u kome je zapaženo veće učešće ženskih autorki, među kojima je najpoznatija IsabelAljende, sama Valensuela se ograđuje od sentimentalnog romana i magičnog realizma karakterističnog za mnoge književnice te generacije. Valensuela piše političku književnost, u najširem smislu te reči, i bavi se u svojim autopoetičkim esejima prevashodno konceptima ženskog pisma i pisanja telom. Od velikana latinoameričke književnosti, stilski joj je vrlo blizak Hulio Kortasar: njena je proza duhovita, razigrana, eksperimentalna, istovremeno zabavna i vrlo kritična u odnosu na društvenu i političku stvarnost. Važnija dela: Ovde se dešavaju čudne stvari (Aquí pasan cosas raras, 1975, priče), Kao u ratu (Como en la guerra, 1977, roman), Promena oružja (Cambio de armas, 1982, priče), Roman noar s Argentincima (Novela negra con argentinos, 1990, roman), Simetrije (Simetrías, 1993, priče), Putešestvije (La travesía, 2001, roman), Opasne reči (Peligrosas palabras, 2002, eseji), Sutrašnjica (El mañana, 2010, roman), Sardinijska maska (La máscara sarda, 2012, roman), Dnevnik maski (Diario de máscaras, 2014, putopis).
SLOBODAN ŠNAJDER (Zagreb, 1948)
diplomirao je filozofiju i anglistiku na Filozofskom fakultetu u Zagrebu. Bio je suosnivač je i dugogodišnji urednik pozorišnog časopisa „Prolog“. Duži boravci u Nemačkoj, Austriji i Francuskoj. Aktivan u različitim žanrovima. Prozu objavljuje od 1966. Od 1969. godine do danas deluje kao dramatičar, pišući dramske tekstove kontinuirano, što se ne može reći i za izvođenja. Objavio je do sada četiri knjige proze: Knjiga o sitnom, Konzor, Zagreb,1996; 505 sa crtom, Profil Internacional, Zagreb, 2007 i Morendo, Profil Internacional, Zagreb, 2011 i Doba mjedi, TIM press, Zagreb, 2015. Prevođen i igran u inostranstvu. Neka izvođenja: Minigolf, 1968, Kamov, smrtopis, 1978, Hrvatski Faust, 1982, Confiteor, 1984, Bauhaus, 1990, Zmijin svlak, 1994, Utjeha sjevernih mora, 1997, Kod Bijelog labuda, 1999, Peto evanđelje, 2004, Kosti u kamenu /Tito/, 2007, Moja draga Tila (lutke), 2010, Enciklopedija izgubljenog vremena, 2011, Kako je Dunda spasila domovinu, 2012. Od 1994. do 2014. bio je aktivan kao kolumnist riječkog „Novog lista“ (Opasne veze). Izbor iz kolumni objavljen je u dvema knjigama: Kardinalna greška, Novi listAdamić, Rijeka 1999, Umrijeti pod zvijezdom, Novi list-Adamić, Rijeka 2005. Izabrana dela u devet knjiga izašla su kod Prometeja, Zagreb 2005-2007. Poslednji dramski tekst: Svjetlucanje kome, časopis Forum, sv. 1-3 , Zagreb 2015. Drugo izdanje romana Doba mjedi koji je dobio pet nagrada (Meša Selimović, Mirko Kovač, Radomir Konstantinović, Petar Kočić i nagrade roman@tportal.hr za roman godine) izašlo je kod TIM press-a u novembru 2016.
DRAGO KEKANOVIĆ (Bratuljevci kod Slavonske Požege, 1947)
je pripovedač, romansijer, pesnik, dramski pisac i scenarista. Školovao se u Požegi, Osijeku i Zagrebu (Jugoslavenski jezici i književnost i Komparativna književnost). Uređivao je Studentski list, Prolog, Polet, urednik i priređivač većeg broja zaboravljenih pripovedača u Srpskom kulturnom društvu „Prosvjeta“. Najduže je radio kao urednik i dramaturg u Dramskom programu TV Zagreb, odnosno HRT-u. Objavio je sledeće knjige: Svjetlost šuma (pesme, Osijek, 1965), Mehanika noći, spisi (priče, Zagreb, 1971), Večera na verandi (priče, Zagreb, 1975), Ledena šuma i druge kratke priče (Zagreb, 1975), Potomak sjena (roman, Zagreb, 1978), Ivanjska noć, (roman, Beograd, 1985), Panonski diptih, dvije pripovijesti (Zagreb, 1990), Riblja staza (roman, Sremski Karlovci, 1997), Američki sladoled, (roman, Zagreb, 1998, Sremski Karlovci, 1998), Na nebu, (priče, Sremski Karlovci, 2002); Veprovo srce (roman, Beograd, 2012, 2013); Usvojenje (novele, Sremski Karlovci, 2012, 2014), Izabrane priče (Sremski Karlovci, 2016) Napisao drame: Dionis (1975), Karneval cvrčaka (1980) i Esekerski zaljubljenici (1989). Autor je scenarija za filmove,TV serije i TV drame: Tena (1976), Priče za laku noć (1978), Hajdučki gaj (1991), Ispod crte (2005), Konjanik (2005) i Lea i Darija (2011). Pripovetke su mu prevođene na poljski (Zaglada, Krakov, 1985), engleski, nemački, ruski, španski, mađarski i slovenački jezik. Nagrade: Sedam sekretara SKOJ-a, Oslobođenje, Politika, Mladost, Vladimir Nazor, Sava Mrkalj, Svetozar Ćorović, Vitalova nagrada za knjigu godine (2013), Borisav Stanković, Dušan Vasiljev, Branko Ćopić, Grigorije Božović, Danko Nikolić i Andrićeva nagrada. Živi u Zagrebu.
BRANKO ANĐIĆ (Beograd, 1952)
je pisac, prevodilac, profesor književnosti i novinar. Rođen u Beogradu, gde je diplomirao na odseku za Opštu književnost i teoriju Filološkog fakulteta. Jedan od pokretača i urednika časopisa za svetsku književnost Pismo i negdašnji član uredništva Književnih novina. Od 1990. živi u Buenos Ajresu. Objavio je prozne knjige: Posle svirke (1983), Lavica liže rane (1989), Kao iz kabla (2003), Ovo je istinita priča (2007), Veličina sveta (2008), Play back (2012) Teški metal(2014). Priredio nekoliko antologijskih izbora pripovedaka sa područja Latinske Amerike, a prevodio je dela nekih od najznačajnijih latinoameričkih, španskih i severnoameričkih pisaca kao što su Horhe Luis Borhes, Mario Vargas Ljosa, Gabrijel Garsija Markes, Hose Donoso, Karlos Fuentes, Ana Marija Šua, Liliana Her, Pedro Huan Gutjeres, Hose Ortega i Gaset, David Sedaris, Isidoro Blajsten, David Bezmozgis. Dobio je 2011. nagradu za književnost Miloš Crnjanski koju dodeljuje vlada Republike Srbije.
MIRKO DEMIĆ (Gornji Klasnić kod Gline, 1964)
Objavio je knjige proze: Jabuke Hesperida (1990), Slamka u nosu (roman, 1996), Ćilibar, med, oskoruša (roman, 2001, 2005, 2011), Apokrifi o Furtuli (2003), Sluge hirovitog lučonoše (roman, 2006), Molski akordi (pripovetke, 2008, 2009), Trezvenjaci na pijanoj lađi (roman, 2010), Po(v)ratnički rekvijem(roman, 2012), Ataka na Itaku (pripovetke, 2015) i Ćutanja iz Gore (roman, 2016). Pored toga, objavio je knjigu eseja, (p)ogleda i marginalija Pod otrovnim plaštom (2010) i Na ničijoj zemlji (2016), kao i knjigu publicističkih tekstova Slađenje gorčinom (2008). U koautorstvu sa Bojanom Jovanovićem nastala je knjiga Čitanje proročanstva (2011). Priredio knjige: Buna u Banovini u Klasniću 1883. god. (2003), Đorđa A. Petrovića, Talasi i eseji (2005) i Tmurni dnevi (2006) Milana Budisavljevića, kao i Grke kapi Milana Pribićevića (2013). Za knjigu pripovedaka Molski akordi dobio je Andrićevu nagradu (2009), za roman Trezvenjaci na pijanoj lađi nagradu “Dejan Medaković” (2011), a za roman Ćutanja iz Gore nagradu „Meša Selimović“ (2017). Za doprinos razvoju bibliotečko-informacione delatnosti i kulture u Republici Srbiji nagradu “Đura Daničić” za 2013. godinu. Delovi romana, pripovetke i eseji prevođeni su na engleski, nemački, poljski i ukrajinski jezik. Knjiga pripovedaka Molski akordi prevedena je na makedonski jezik (2011). Od 2002. do 2011. godine bio je glavni urednik časopisa za književnost “Koraci”. Član je Srpskog književnog društva. Živi u Kragujevcu.
SANTJAGO RONKALjOLO (Santiago Roncagliolo, Lima, 1975)
je peruanski prozni i dramski pisac, scenarista, novinar i prevodilac. Deo detinjstva proveo je u Meksiku, gde je njegova porodica izbegla nakon vojnog udara Moralesa Bermudesa u Peruu. Završio je Lingvistiku i književnost na Katoličkom univerzitetu u Limi. Napisao je scenarija za nekoliko latinoameričkih telenovela. Od 2000. godine živi u Španiji, gde je otišao da bi postao pisac. Širu popularnost stekao je nakon što mu je za roman Crveni april (Abril rojo) dodeljena prestižna Nagrada Alfaguara (2006). Četiri godine kasnije britanski časopis Granta uvrstio ga je u 22 najbolja pisca na španskom jeziku mlađa od 35 godina. Autor je, između ostalog, romana Stid (Pudor, 2004), Uspomene jedne dame (Memorias de una dama, 2009), Urugvajski ljubavnik (El amante uruguayo, 2012), Oskar i žene (Oscar y las mujeres, 2013), Noć užasa (La noche de los alfileres, 2016); knjige eseja Jet lag (2005), dramskog teksta Tvoji prijatelji te nikada ne bi povredili (Tus amigos nunca te harían daño, 1999) i nekoliko knjiga za decu, među kojima je naročito značajna Veliko bekstvo (El gran escape, 2013). Dobitnik je više književnih nagrada, među kojima se izdvajaju Nezavisna nagrada za stranu prozu (2011) i Nagrada za dečju književnost Parobrod 2013. Kolumnista je španskih novina El Pais i nekoliko latinoameričkih dnevnih listova. Na srpski jezik su mu prevedeni romani Crveni april (Abril rojo, Laguna, 2014) i Stid (Pudor, Agora, 2016)
90 pisaca učesnika PROFEST-a
iz Srbije (Milorad Pavić, Svetlana Velmar Janković, Dragoslav Mihailović, Radovan Beli Marković, David Albahari, Vida Ognjenović, Oto Tolnai, Milisav Savić, Vladislav Bajac, Sava Damjanov, Aleksandar Gatalica, Vladimir Pištalo, Radoslav Petković, Vladan Matijević, Dragan Velikić, Svetislav Basara, Goran Petrović, Zoran Ćirić, Goran Gocić, Slobodan Tišma, Zoran Živković, Jovica Aćin, Đorđe Pisarev, Franja Petrinović, Jelena Lengold, Vule Žurić, Uglješa Šajtinac, Ildiko Lovaš, Miodrag Raičević, Jasmina Mihajlović, Milica Mićić Dimovska, Laslo Vegel, Mihajlo Pantić, Ljubica Arsić, Mirjana Novaković, Jasmina Mihajlović, Slobodan Vladušić, Oto Horvat i Vladimir Kecmanović) – 15 dobitnika NIN-ove nagrade; Izraela (David Grosman), Francuske (Alberto Mangel), Mađarske (Đerđ Konrad, Peter Zilahi, Petar Milošević), SAD (Aleksandar Genis), Engleske (Kristofer Houp, Vesna Goldsvorti), Rusije (Mihail Šiškin, Jevgenij Vodolazkin), Italije (Stefano Beni, Klaudio Magris, Mario Liguori), Slovačke (Anton Balaž, Miroslav Demak), Nemačke (Žarko Radaković, Jovan Nikolić, Bora Ćosić), Austrije (Lojze Vizer), Argentine (Samanta Šveblin, Giljermo Martinez), Australije (Inez Baranej), Kube (Soe Valdes), Perua (Mario Vargas Ljosa), Ukrajine (Irena Karpa), Škotske (Luiz Velš, Zoi Strahan), Poljske (Kšištof Varga, Olga Tokarčuk), Bugarske (Alek Popov, Georgi Gospodinov), Turske (Nedim Gursel, Oja Bajdar), Finske (Suazan Ringel), Makedonije (Aleksandar Prokopiev, Ermis Lafazanovski, Goce Smilevski, Lidija Dimkovska), BiH (Nenad Veličković, Muharem Bazdulj, Bekim Sejranović), Slovenije (Andrej Blatnik, Jani Virk), Crne Gore (Nikola Malović) i Hrvatske (Ivana Simić Bodrožić, Damir Karakaš, Robert Perišić)
Međunarodni festival proze (PROSEFEST) osnovan je 2007. godine. Mesta gde se do sada održavao Festival su: Kulturni centar Novog Sada; Gimnazije: Jovan Jovanović Zmaj, Isidora Sekulić, Laza Kostić, Svetozar Marković, Karlovačka gimnazija Zatim: Svečana sala Matice srpske, Srpsko narodno pozorište, Galerija Matice srpske, Spomen zbirka Pavla Beljanskog, Poklon zbirka Rajka Mamuzića, kafe Atrijum, Filozofski fakultet, gostovanja u drugim gradovima. Festival se realizacije svake godine sredinom aprila. Prvi Festival je, čitanjem, otvorio Milorad Pavić.
Međunarodna književna nagrada MILOVAN VIDAKOVIĆ
Milovan Vidaković (1780-1841) je rodonačelnik modernog srpskog romana i jedan od najznačajnijih srpskih književnika prve polovine XIX veka. Pored toga, Vidaković je bio i najčitaniji pisac u srpskoj književnosti tokom XIX veka, o čemu svedoče ne samo tiraži i ponovljena izdanja njegovih romana (Ljubomir u Jelisiumu, Velimir i Bosiljka, itd.), već i poduži spiskovi pretplatnika koje je na kraju svakoga romana objavljivao. Pisao je u slavu čitanja i čitaoca, a ne za neku „imaginarnu večnost”, što je neprestano ponavljao u predgovorima svojih romana, gde se neposredno obraćao čitaocima. Organizacioni odbor je, ujedno, i žiri za dodelu nagrade.
Dosadašnji dobitnici nagrade Milovan Vidaković su:
2008. ALBERTO MANGEL (Francuska)
2009. ĐERĐ KONRAD (Mađarska)
2010. KLAUDIO MAGRIS (Italija)
2011. DAVID GROSMAN (Izrael),
2012. SLOBODAN TIŠMA (Srbija),
2013. DAVID ALBAHARI (Srbija),
2014. MILISAV SAVIĆ (Srbija)
2015. JEVGENIJ VODOLAZKIN (Rusija)
2016. GILjERMO MARTINEZ (Argentina)
2017- PETER HANDKE (Austrija)
Specijalne nagrade Milovan Vidaković dobili su:
2015. peruanski nobelovac MARIO VARGAS LjOSA
2016. turski nobelovac ORHAN PAMUK
