Poštovani, pozivamo Vas na Retrospektivnu izložbu Dragana Savića čije će otvaranje biti u petak 12. aprila u 18 časova u Narodnoj biblioteci Vuk Karadžić u Kragujevcu.
Organizator izložbe je Svet stripa u saradnji sa Draganovom porodicom i Udruženjem stripskih umetnika Srbije.
IZMEĐU STVARANJA SVETOVA I ŽUDNJE ZA SAVRŠENSTVOM – DRAGAN SAVIĆ (1957–2022)
Dragoljub Savić, za prijatelje i publiku Dragan, po svemu je bio posebna figura, i ostaće kao takav u istoriji srpske popularne kulture. Stripski delatnik, scenarista, crtač, ilustrator, publicista, pedagog, urednik i izdavač, jedan od ključnih obnovitelja srpskog stripa 1990–ih.
Sa jedne strane, propovednik masovnog autorskog stripa – i to ne bilo kakvog već striktno evropskog i srpskog/jugoslovenskog modela – uvek sa jasnim i tvrdim stavom, žestok, uporan, polemičan do granica borbenosti. Sa druge strane, čovek mnogih umetničkih talenata – kako pripovednih, tako i likovnih – koji je kao umetnik bio vlastan da stvara na visokom svetskom nivou, ali ga je razarenje SFR Jugoslavije od strane Severnoatlantske alijanse devedesetih skrenulo sa te misije u kojoj je tražio umetničko savršenstvo. Savršenstvo, često i na štetu sopstvenog opusa, koji nije hteo da daje u javnost dok nije bilo na standardnom nivou velikana njegove omiljene umetnosti.
Mi punu meru Draganovih darova i doprinosa tek sad naknadno otkrivamo, roneći kroz stvaraočevu zbirku. Mnogo od Draganovog nasleđa, kako kulturnog tako i umetničkog, i nama će, onima sa svojevremeno često drugačijim stavovima, biti nadahnuće i putovođ u sutrašnjem srpskom stripu.
Dragoljub Dragan Savić rođen je u Mostaru, 10. aprila 1957. ali je od 1958. živeo u Zemunu. Postaje 1978. član grupe „Beogradski krug 2”, koju je 1976. osnovao Bojan M. Đukić – po blagoslovu čika Đorđa Lobačeva i sa podstrekom Laze Sredanovića – grupe čiji su početni članovi bili i Zdravko Zupan, Askanio Popović, Rastislav Durman, Vladimir Vesović, Zoran Mujbegović, Rajko Milošević – Gera, Dušan Reljić, a ubrzo i Sibin Slavković, Slobodan Ivkov, Željko Pahek, Zoran Kovačević, Zoran Janjetov, Dragan Bosnić, Lazar Odanović, Darko Perović, Ratomir Petrović – Raca, Zoran Đukanović, Milan Ilić – Laki, Dragan Lazarević i drugi.
U grupi koja je doprinela razvoju savremenog evropskog stripa, Savić je bio jedan od najaktivnijih članova, promoter francusko–belgijske škole vizuelnog pripovedanja, shvaćene po uzoru na Žana Žiroa – Mebijusa. Savić je bio i zastupnik stava da domaćim stripovima, srpskim i jugoslovenskim, treba strateški dati više podrške nego uvoznim stranim stripovima ili jeftinim licencama sa domaćim verzijama. Istorija naše kulture i izdavaštva je u glavnome potvrdila Savićeve procene.
Prvi Savićevi profesionalni radovi vezani za strip (scenariji, crteži i ilustracije) objavljeni su početkom 1980–ih u izdanjima kuće „Dečje novine”: crtao je minijature o narodno–oslobodilačkoj borbi a zatim pisao i veoma primećene vesterne za danas svetski poznatog Rajka Miloševića – Geru („Elmer Džouns”; „Čak Lorimer”; „Teksaški jahači”). Takođe je pisao scenarije za Ratomira Petrovića – Racu („Maršal Dover”), Dragana Bosnića („Wobsh Acces“), Milana Ilića („Santa Gea“), Leonida Pilipovića (“Kilamongo”) Zorana Tucića i druge.
Po scenariju Željka Paheka, Savić je crtao naučnofantastičku seriju „Teri Vong” (1983), a u jednoj epizodi i ratnu seriju „Knindže, vitezovi Srpske Krajine” (1991) posvećena tada aktuelnim dešavanjima u Srpskoj Autonomnoj Oblasti Krajina, ali je ovo izdanje odlukom vlasti u Srbiji posle dva broja ukinuto.
Savić je imao jednu od glavnih uloga u obnovi celokupnog srpskog stripa tokom ratova 1990–ih, nakon sloma velikih državnih izdavača u Srbiji i SFRJ izazvanog ratovima, inflacijom, sankcijama UN, lokalnom korupcijom i spornim privatizacijama.
Sa Vladimirom Vesovićem, Savić je 1992. započeo dva važna poduhvata. Jedan je, po preporuci Zdravka Zupana, osnivanje škole stripa i ilustracije (kasnije nazvane „Đorđe Lobačev”) u Beogradu, a drugo je obnova izdavačke i kreativne delatnosti u Srbiji, kada su se spojili delovi grupa „Beogradski krug 2” i „Bauhaus 7” sa novim scenaristima sa Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu, obnavljajući tada autohtone srpske popularne žanrove i teme u stripu. Vremenom je Vesović zadržao vođenje škole, a Savić uređivanje izdanja.
Posebno je bio značajan Savićev rad kao glavnog urednika stripa u privatnim beogradskim izdavačkim kućama visokog kvaliteta „Orbis” i „Bata” izdavača Aleksandra Dramićanina. Savić je bio glavni urednik i producent časopisa „Tron” (1992–1996), albuma „Kalokagarti” Milana Jovanovića i Đorđa Milosavljevića (1994), serije „Svindl” Miroljuba Milutinovića – Brade i Đorđa Milosavljevića (1994; danas TV serija „Švindleri”), albuma „Treći argument” po Miloradu Paviću Zorana Tucića i Zorana Stefanovića (1995), kapitalne monografije „Umetnost i jezik stripa” koju je priredio otac istočnoevropske stripske teorije Žika Bogdanović (1994), časopisa „Megatron” (1997) itd.
U drugoj polovini 1990–ih Savić se odseljava za Kragujevac i u nedostatku domaćih izdavača, smanjuje bavljenje stripom. Ipak, i u novoj sredini stvara, bolje nego ikada, što sada vidimo na osnovu arhive, ali se bavi i pedagoškim radom – kursom stripa u otvorenoj školi „Dragoslav Srejović” 1998. godine. Preneo je vremenom i ljubav prema stripu na sina Mihaila, danas talentovanog primenjenog umetnika, saradnika uglednog udruženja „Svet stripa”.
Obnovom Udruženja stripskih umetnika Srbije 2009. godine Savić se ponovo pojavljuje na stripskim dešavanjima, osobito na Kragujevačkom Komikonu, pretežno kao savetnik i pedagog. Uprkos porodičnih i zdravstvenih okolnosti, Savić se u ovom dobu vratio umetnosti, kao kompletan autor ali i scenarista za druge crtače. Kolege su sa nestrpljenjem čekale njegove nove autorske radove na osnovu skica koje je pokazivao, ali i veliko debitovanje sa novom verzijom „Teksaških jahača” sa maestralnim Rajkom Miloševićem – Gerom.
Dragoljub Dragan M. Savić preminuo je naglo, od posledica srčanog udara u bolnici u Kragujevcu 14. oktobra 2022. godine.
Ova izložba, sa premijerom u Kragujevcu – u saradnji supruge Vesne i sina Mihaila sa Udruženjem „Svet stripa“ iz Kragujevca i Udruženjem stripskih umetnika Srbije iz Beograda – početak je sistematizovanja nasleđa Dragana Savića i vrednovanja njegovog doprinosa, sa namerom da bude i osnova monografije o ovom značajnom stvaraocu.
Zoran Stefanović
