U petak, 3. januara, je u prostorijama Srpskog prosvjetnog i kulturnog društva „Prosvjeta“ održano veče sjećanja na muftiju Muhameda Šefketa Kurta i protu Đorđa Jovanovića, dvije ljudske gromade, koje predstavljaju svijetlu tačku u prošlosti grada. Gostima su se obratili potpredsjednik „Prosvjete“ Željko T. Kovačević, jerej Nikola Čeketić, književnik Fatmir Alispahić i predsjednica Društva Mirjana Lazarević.
Ustaški Tajni odbor za istrebljenje Srba i Jevreja u Tuzli planirao je na Badnje veče 1942. godine minirati Saborni hram Uspenja Presvete Bogorodice i pobiti okupljene vjernike. Planirane su likvidacije i u Srpskoj varoši. Za ovu informaciju je saznao tuzlanski muftija Šefket ef. Kurt koji je, sa grupom uglednih Tuzlaka, zatražio hitan prijem kod njemačkog komandanta grada, potpukovnika Wista, i od njega energično zahtijevao da onemogući zločin. Nakon intervencije muftije Kurta, njemačka komanda je, iz svojih interesa, istakla plakat sa upozorenjem da “niko ne smije nikoga zlostavljati, oduzimati ili rušiti tuđu imovinu i dirati živalj koji slavi”.
Na sahrani muftije Kurta 1963. godine okupilo se više od 10.000 ljudi. Došao je i veliki broj Srba iz Tuzle i regije. Govor je održao prota Đorđe Jovanović, koji je potom zamolio da on lično siđe u mezar i spusti tabut ef. Kurta.
Priču o dva prijatelja čije je prijateljstvo iskovano u najtežim, najsmutnijim vremenima, stradanjima, žrtvi i ljubavi prisutni su sa posebnom pažnjom slušali, naročito sjećanja unuka prote Đorđa.
ĐORĐE JOVANOVIĆ
Tešo Jovanović (1843-1895)
Jovo Jovanović (1874-1919)
Đorđe Jovanović je rođen 23. septembra 1909. godine u selu Priboj. Poticao je iz svešteničke porodice. Djed Tešo pripremao se za sveštenički poziv u manastiru Tavna. Tešin sin Jovo po završetku Bogoslovije i rukopoloženju naslijedio je očevu parohiju. Za vrijeme I svjetskog rata, kao taoc, zatočen je u žandarmerijskoj stanici u Loparama. Puštali su ga, pod stražom, ponekad, da obavi neki crkveni obred i vraćali u stanicu. Umro je mlad, 1919. godine.
S obzirom da je njegov otac umro veoma mlad, pa je Đorđe stekao uslove da primi stipendiju za Bogosloviju u Sarajevu. Po završetku škole, postavljen je za sveštenika u Skugriću, a onda u Priboju, gdje mu je i otac službovao. Svoju svešteničku platu je svakog mjeseca davao u fond za izgradnju ambulante i veterinarske stanice u Priboju dok je sebe i svoju porodicu izdržavao od novca koji je dobijao od parohijana za krštenja, vjenčanja i sahrane.
Na početku Drugog svjetskog rata, Đorđe Jovanović je sa porodicom bio zatvoren u ustaški logor „Ciprag“ kraj Siska. Poslije par mjeseci protjerani su u Srbiju. U avgustu 1942. godine, prilikom prelaska u Bosnu, Đorđa su uhvatili Nijemci i poslali u zatvor u Loznici, a potom u zatvor u Beogradu. U logor Mathauzen je prebačen 14. oktobra 1942. godine gdje je ostao do 9. januara 1943. godine kada je poslat u logor Dahau kraj Minhena.
U toku zatočeništva, nad njim su vršeni in vivo eksperimenti. Zahvaljujući fizičkoj snazi i odličnoj kondiciji, Đorđe je živ dočekao 9. april 1945, godine, dan oslobođenja logora od strane američke armije. Pred samo oslobođenje logora, imao je samo 45 kilograma. U nekom novinskom feljtonu, objavljenom poslije rata, katolički sveštenik Bezić se sjećao njegovog izgleda u posljednjim danima zatočeništva:“On više nije čovjek već samo sjena smrti, tek crne duboke oči govore da je živ“.
I protina supruga Višnja je dugo zbog njega bila zatočenik na Banjici gdje je mučena i udarana po tabanima i nije mogla da hoda. Polumrtva je ležala i molila se Bogu. Jedan od njemačkih stražara je čuo i rekao: „Ova žena se moli Bogu, ona ne može biti komunista”, te su je pustili.
Poslije završetka rata, pop Đorđe se sa porodicom seli u Tuzlu. Nastavlja da obavlja svešteničku službu u Priboju do odlaska u penziju 1968. godine.
Slobodno vrijeme je provodio družeći se sa svojim prijateljima, najviše sa poznatim doktorom Mustafom Šehovićem. Bio je strastveni filmofil, redovni posjetilac tuzlanskih bioskopa. Često bi govorio da je „gledajući filmove obišao čitav svijet“. Sjedišta broj 1 u sedmom ili osmom redu bi bila, po pravilu, rezervisana za njega i prodavala bi se tek pred sam početak filma ukoliko ne bi došao.
Fudbal je obožavao, bio je navijač „Slobode“ i „Crvene Zvezde“ i redovni posjetilac stadiona „Tušanj“.
Pop Đorđe Jovanović je preminuo u 17. marta 1984. godine. Sahrani je prisustvovao veliki broj Tuzlaka. Ispunjena je želja sinova muftije Kurta da oni iz crkve iznesu i dijelom puta nose kovčeg. Sahranjen je na groblju Trnovac.
„Starog popa Jovanovića čija su deca bila već odrasli i oženjeni ljudi, malo se sećam. Pamtim njihovu kuću na putu ka Banji – niska starinska bosanska kuća sa crnim krovom. Njegovi sinovi bili su pop Đorđo, legendarni tuzlanski sveštenik-partizan, pa Drago – fotograf, oženjen Marom, Hrvaticom, poginuo u NOB-u, Boro inžinjer u Kreki sa ženom Janjom koja nam je predavala nemački u Gimnaziji, najmlađi Tošo, student prava koji će umreti krajem 1944. kao komesar Tuzlanskog odreda, i još dva sina koji su poginuli u NOV-u. Ćerka Seja, diplomirani pravnik, udala se kasnije za profesora Slavka Mićanovića.“
(Iz knjige Vere Mujbegović „Tuzla moje mladosti“)
