U galeriji Srpske akademije nauka i umetnosti otvara se izložba „Gračanica: sjaj umetnosti u doba kralja Milutina“, autorke Aleksandre Davidov Temerinski. Izložba u saradnji SANU i Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture nastala je povodom obeležavanja sedam vekova od završetka oslikavanja Gračanice.
Estetske vrednosti arhitekture Gračanice svrstavaju je u najviše domete vizantijskog graditeljstva s početka 14. veka. Ona je ktitorski testament svojevremeno najvećeg zadužbinara istočnohrišćanskog sveta – kralja Milutina koji je ubrzo po završetku oslikavanja Gračanice preminuo.
Loza Nemanjića prvi put je naslikana u Gračanici po uzoru na lozu Jesejevu, sliku svete loze Hristovih predaka. Autorom se smatra Mihailo Evtihijev iz solunske umetničke porodice Astrapa.
„Srazmerno ostalim građevinama iz iste epohe opet je sačuvana znatno bolje i pritom je najveća. To je najveća crkva pre Dečana i arhitektonski i što se tiče očuvanog slikarstva. Dakle, i vrednosno i kvalitativno i kvantitativno ona je vrh vizantijske umetnosti svoga vremena, u koju ovde spada i srpska umetnost“, navodi Aleksandra Davidov Temerinski, autorka izložbe.
Izložba je osmišljena tako da u galeriji predstavi živopis prema prostornim celinama crkve: od priprate, koja je delimično rekonsturisana, do naosa i oltarskog prostora, uz posebno osmišljenu galeriju portreta. Uvodni deo izložbe posvećen je arhitekturi.
„Kada posetilac uđe u galeriju, ima utisak da je u porti crkve. Zatim ulazi u drugi ambijent koji dočarava enterijer crkve, gde vlada sasvim drugačija atmosfera, gde smo pokušali prigušenim svetlima, bojom zidova da napravimo, da kažem uslovno, scenu crkve“, naglašava Borjana Šuvaković, autorka postavke u Galeriji SANU.
Izložba će moći da se vidi do 23. februara. Deo postavke je i virtuelna prezentacija unutrašnjosti Gračanice, kao i dokumentarni film o konzervatorskim radovima koji su posle tri decenije završeni 2018. godine.
